Κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης, του ύπνου ή της παρακολούθησης της αγαπημένης σας εκπομπής, ο βήχας είναι ενοχλητικός. Κατέχει, όμως, έναν σημαντικό ρόλο. Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι βήχα, συμπεριλαμβανομένου του παραγωγικού και του ξηρού, ο καθένας με διαφορετικά συμπτώματα. Αλλά πρώτα ας διερευνήσουμε τι είναι ο βήχας.
Τι είναι ο βήχας;
Ο βήχας είναι μια φυσική αντανακλαστική δράση στον ερεθισμό του λαιμού ή των αεραγωγών σας, με σκοπό τον καθαρισμό τους από τη βλέννα ή από τυχόν άλλους ερεθιστικούς παράγοντες (1).
Αυτός ο ερεθισμός μπορεί να προκληθεί από διαφορετικές αιτίες. Η αναπνοή της σκόνης ή του καπνού μπορεί να προκαλέσει βήχα, και το ίδιο μπορεί να προκαλέσει βραχυπρόθεσμες ασθένειες όπως κρυολογήματα και λοιμώξεις στους αεραγωγούς ή μακροχρόνιες παθήσεις υγείας όπως το άσθμα ή η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) (2).
Ο τύπος του βήχα που έχετε μπορεί να καθοριστεί από τον ήχο και την αίσθηση του. Εδώ μπορείτε να δείτε έναν χρήσιμο οδηγό για τους διαφορετικούς τύπους βήχα και πώς να τους αντιμετωπίσετε.
Παραγωγικός βήχας
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι βήχα, αλλά γενικά, υπάρχουν δύο τύποι βήχα που μπορεί να προκληθούν από λοιμώξεις όπως το κρυολόγημα και η γρίπη: παραγωγικός ή ξηρός. Μερικές φορές μπορεί να ακούσετε τον διαχωρισμό σε παραγωγικό και μη παραγωγικό βήχα (3). Όπως φανερώνει και η ίδια η λέξη, ο «παραγωγικός» βήχας είναι αυτός που «παράγει» παχύρρευστη βλέννα.
Αυτή η βλέννα παράγεται από τους πνεύμονες και το αναπνευστικό σας σύστημα λειτουργεί καθημερινά για να την ενυδατώνει και να την προστατεύει από ερεθιστικούς παράγοντες, αλλά όταν οι αεραγωγοί σας είναι ερεθισμένοι, αυτή η παραγωγή βλέννας μπορεί να αρχίσει να υπερλειτουργεί. Στη συνέχεια, το αντανακλαστικό του βήχα αρχίζει να προσπαθεί να καθαρίσει τη συμφόρηση.
Συμπτώματα παραγωγικού βήχα
Τα συμπτώματα ενός παραγωγικού βήχα μπορεί να περιλαμβάνουν:
Βήχα τραχύ ή με μεταλλικό ήχο
Αίσθηση ότι μερικές φορές ο λαιμός σας είναι φραγμένος
Βήχα που μερικές φορές ενδέχεται να προκαλέσει απόχρεψη βλέννας
Πονόλαιμο που χειροτερεύει το πρωί
Ξηρός βήχας
Ο ξηρός βήχας προκαλεί μερικές φορές την αίσθηση ξηρότητας και αίσθηση γρατσουνίσματος στον λαιμό σας που προκαλείται από τη φλεγμονή. Ο ξηρός βήχας μπορεί να έχει παρόμοιες υποκείμενες αιτίες με τον παραγωγικό βήχα, αλλά σε αντίθεση με τον παραγωγικό βήχα, δεν παρουσιάζει υπερβολική βλέννα (3).
Συμπτώματα ξηρού βήχα
Ως εκ τούτου, τα συμπτώματα ξηρού βήχα μπορεί να είναι λίγο διαφορετικά:
Aίσθημα γαργαλητού στον λαιμό σας λόγω του ερεθισμού στους αεραγωγούς σας
Παροξυσμικός βήχας
Πονόλαιμος από υπερβολικό βήχα
Βήχας στα παιδιά
Μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό για εσάς, τους γονείς, όταν ένας βήχας προκαλεί αναστάτωση ή δυσφορία στο μικρό σας. Ενώ τα παιδιά εμφανίζουν ξηρό βήχα και παραγωγικό βήχα, ο οποίος συνήθως υποχωρεί σε 1-2 εβδομάδες, υπάρχουν άλλοι τύποι βήχα για τους οποίους αξίζει να γνωρίζουμε τα συμπτώματα, καθώς μπορεί να χρειάζονται περαιτέρω θεραπεία.
Υλακώδης βήχας
Επηρεάζει συνήθως μωρά και μικρά παιδιά και συχνά συνοδεύεται από συμπτώματα που μοιάζουν με κρυολόγημα, όπως πυρετός και καταρροή. Ο υλακώδης βήχας μοιάζει με «γάβγισμα» και διακρίνεται από έναν χαρακτηριστικό ήχο φώκιας και σπασμωδικού ήχου κατά την εισπνοή (4). Ενώ ο υλακώδης βήχας είναι συνήθως ήπιος, συνιστάται να επικοινωνήσετε αμέσως με τον γιατρό σας.
Βήχας από κοκκύτη
Αυτός ο εξαιρετικά μεταδοτικός βήχας προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη (5). Μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αλλά μπορεί να είναι πιο σοβαρός σε μωρά και μικρά παιδιά.
Στην αρχή, το παιδί σας θα παρουσιάσει συμπτώματα που μοιάζουν με κοινό κρυολόγημα, όπως καταρροή, κόκκινα και υγρά μάτια, πονόλαιμο και ελαφρώς αυξημένη θερμοκρασία. Αυτά τα συμπτώματα θα συνοδευτούν από έντονο βήχα που διαρκεί λίγα λεπτά και συνήθως θα ακολουθήσει απόχρεμψη παχύρρευστης βλέννας.
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο έντονα τη νύχτα, και κατά τη διάρκεια του βήχα το παιδί σας μπορεί να χάνει την ανάσα του. Αυτό μπορεί να προκαλέσει έναν ήχο «συριγμού», κάτι όμως που δεν συμβαίνει πάντα. Εάν το παιδί σας ανεβάσει πολύ υψηλό πυρετό ή αισθάνεται θέρμη και ρίγος, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.
Θεραπείες για τον βήχα
Για τα περισσότερα είδη βήχα που δεν απαιτούν περαιτέρω θεραπεία, υπάρχουν μερικές απλές θεραπείες που μπορείτε να δοκιμάσετε για να ανακουφίσετε τα συμπτώματα του βήχα:
Μείνετε ενυδατωμένοι πίνοντας πολλά υγρά
Προσπαθήστε να κρατάτε το κεφάλι σας ψηλά για να μειώσετε τη δυσφορία
Ένα ατμόλουτρο ή ντους μπορεί να βοηθήσει να χαλαρώσει η συμφόρηση για τον παραγωγικό βήχα
Δοκιμάστε τα Σιρόπια για την καταπολέμηση του βήχα και του πονόλαιμου μας, διαθέσιμα για ενήλικες και παιδιά, τα οποία περιέχουν μέλι, φύλλο κισσού και γλυκερόλη που καταπραΰνουν τον ερεθισμό και κατευνάζουν την επιθυμία για βήχα.
Πότε να επικοινωνήσετε με έναν γιατρό
Αν και ο βήχας συνήθως δεν προκαλεί ανησυχία, συνιστάται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) (6) να μιλήσετε με γιατρό ή επαγγελματία υγείας, εάν εσείς ή το παιδί σας έχετε κάποιο από τα ακόλουθα:
Βήχα που διαρκεί περισσότερο από τρεις εβδομάδες
Αυξημένη θερμοκρασία
Ιδιαίτερα έντονο βήχα ή βήχα με πόνο στο στήθος
Δυσκολίες στην αναπνοή ή δύσπνοια
Βήχα με αίμα
Άλλα ανησυχητικά συμπτώματα όπως απώλεια βάρους, εξογκώματα ή διογκώσεις, επίμονη αλλαγή στη φωνή ή αίσθημα έντονης αδιαθεσίας
Όποιο είδος βήχα κι αν έχετε εσείς ή το παιδί σας, η γνώση των συμπτωμάτων και των ενδείξεων που πρέπει να προσέξετε μπορεί να σας βοηθήσει. Με αυτόν τον τρόπο θα αποφασίσετε εάν θα επικοινωνήσετε με έναν επαγγελματία υγείας, καθώς και ποιες σπιτικές θεραπείες για τον βήχα μπορούν να βοηθήσουν εσάς και την οικογένειά σας, έτσι ώστε να νιώσετε ηρεμία και ανακούφιση.
Βιβλιογραφία:
Widdicombe, J. (2006) ‘Cough: What’s in a Name?’, European Respiratory Journal, 28(1), pp.10–15. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://erj.ersjournals.com/content/28/1/10.short (Πρόσβαση στις 23 Μαρτίου 2023).
Chung, K.F. and Pavord, I.D. (2008) ‘Prevalence, Pathogenesis, and Causes of Chronic Cough’, The Lancet, 371(9621), 1364–1374. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673608605954 (Πρόσβαση στις 23 Μαρτίου 2023).
Sharan, R.V. (2022) ‘Productive and Non-Productive Cough Classification Using Biologically Inspired Techniques’, IEEE Access, 10, 133958-133968. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/9997513 (Πρόσβαση στις 23 Μαρτίου 2023).
Smith, D.K., McDermott, A.J. and Sullivan, J.F. (2018) ‘Croup: Diagnosis and Management’, American Family Physician, 97(9), 575–580. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2018/0501/p575.html. (Πρόσβαση στις 23 Μαρτίου 2023).
Wang, K., Bettiol, S., Thompson, M.J. et al (2014) ‘Symptomatic Treatment of the Cough in Whooping Cough’. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003257.pub5/full (Πρόσβαση στις 23 Φεβρουαρίου 2023).
NHS. (2021) ‘Cough’. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.nhs.uk/conditions/cough/ (Πρόσβαση στις 23 Φεβρουαρίου 2023).